แน่นอนว่า 'ความกลัว' ที่ว่าถูกแซมแทรกในแทบทุกครัวเรือนไทยไม่แพ้จำนวนศาลพระภูมิเจ้าสีสดใส นอกจากจะกุมมือเราแน่นไปตามทางเดินมืดๆ ของบ้านผีสิง หรือไม่ยอมทิ้งให้ดูหนังผีแบบไม่คุ้มค่าตั๋ว  'ความกลัว' ในสถานการณ์อื่นนั้นแทบไม่เป็นที่ปรารถนาของมนุษย์ แต่เช่นเดียวกับอารมณ์ความรู้สึกพื้นฐานตามสัญชาตญาณอื่นๆ ความกลัวนั้นอยู่คู่กับมนุษย์เพื่อเหตุผลบางประการ

 

 

 

 

หนึ่งวันก่อนการลงประชามติครั้งประวัติศาสตร์ของสหราชอาณาจักร การตัดสินใจว่ารัฐบาลลอนดอนจะอยู่หรือออกจากการเป็นสมาชิกของอียูหรือสหภาพยุโรป   ‘เมโทร’ หนังสือพิมพ์แจกฟรีที่มียอดการแจกจ่ายราว 1.3 ล้านฉบับต่อวันปรากฏพายกราฟหรือแผนภูมิรูปวงกลมสีส้มอยู่กลางหน้าเพื่อให้เห็นภาพว่าจำนวนผู้อพยพในอังกฤษแต่ละปีคิดเป็นสัดส่วนเล็กน้อยเพียงใดเมื่อเทียบกับประชากรอังกฤษทั้งหมด ด้วยหวังจะชวนให้ผู้อ่านซึ่งอาจมีมากถึงสามล้านคน (หรือมากกว่านั้นสำหรับฉบับของวันนี้) ตัดสินใจเกี่ยวกับการโหวตที่กำลังจะมีขึ้นในอีกไม่กี่ชั่วโมงข้างหน้าด้วยการพิจารณาอย่างมีเหตุผล

 

“แล้วแต่คุณ แต่ขอให้โหวตจากข้อเท็จจริง ไม่ใช่เพราะกลัว”

 

ข้อความนี้พิมพ์ด้วยตัวอักษรขนาดเล็กที่มุมหนึ่งของโฆษณาขนาดเต็มหน้าดังกล่าวแต่เป็นเป็นใจความสำคัญที่ลอว์เรนซ์ เทย์เลอร์ (Lawrence Taylor) ผู้มีสิทธิลงประชามติรายหนึ่งตัดสินใจใช้เงินส่วนตัวซื้อพื้นที่เพื่อเผยแพร่โฆษณานี้ 

 

เมื่อข่าวนี้ถูกเผยแพร่ในภาษาไทยชาวเน็ตในเครือข่ายสังคมออนไลน์ไทยจำนวนมากอดไม่ได้ที่จะย้อนกลับมามองบรรยากาศก่อนการลงประชามติในบ้านเรา ที่ซึ่งการพูดถึงข้อเท็จจริงเกี่ยวกับร่างรัฐธรรมนูญถูกจำกัดไว้อย่างน่ากลัว

 

หลังประกาศผลการลงประชามติครั้งสำคัญซึ่งยุติด้วยชัยชนะของฝ่ายโหวตให้อังกฤษ ‘ออกจากอียู’ พลตรีสรรเสริญ แก้วกำเนิด โฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรีของไทยแสดงความเห็นต่อเรื่องราวใหม่ใต้ทิวธงยูเนียนแจ๊คว่า 

 

"สิ่งที่น่าชื่นชมและนำมาเป็นแบบอย่างคือการลงประชามติผ่านไปได้ด้วยความเรียบร้อย แม้ความเห็นจะแตกต่างแต่ไม่สร้างความแตกแยก หรือความวุ่นวายในสังคมซึ่งอยากเห็นการลงประชามติต่อร่างรัฐธรรมนูญในประเทศมีความสงบเรียบร้อยราบรื่นเช่นกัน"  แต่ผู้เขียนไม่แน่ใจนักว่าพลตรีสรรเสริญจะเห็นด้วยกับเทย์เลอร์หรือไม่ อีกนัยหนึ่ง ท่านจะชื่นชมอยู่หรือเปล่า หากการลงประชามติในบ้านเราจะเต็มไปด้วยการรณรงค์และถกเถียงอย่างเสรีโดยไม่มีพื้นที่ให้กับความกลัวใดๆ

 

 

นิยามที่กล่าวถึงไปนั้นขอชวนคุณมาทบทวนและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับความกลัวที่กระจายตัวทั่วทุกตารางกิโลเมตรในไทยก่อนการลงประชามติที่จะมาถึงในวันที่ 7 สิงหาคม2559 นี้ว่ามีสภาพความกดหวาดกลัวอยู่ในเกณฑ์น่าวิตกกังวลหรือไม่ อย่างไร

 

 

สำรวจ ‘อดีตที่หลอกหลอน’ ก่อนลงประชามติ คนไทยนับล้านย่อมจำได้แน่ว่าโดยปราศจากการตรวจสอบที่เข้มข้นและบทลงโทษที่เข้มแข็ง นักการเมืองไทยที่ไม่ใช่ ‘คนดี’ ได้แผลงฤทธิ์แสวงประโยชน์โดยทุจริตเป็นมูลค่ามหาศาลมายาวนานหลายทศวรรษ จนประเทศไม่อาจมีถนนที่ปูด้วยทองคำเสียที 

 

เมื่อนึกได้เช่นนี้จึงเกิดความกลัวและจะไปโหวต ‘รับ’ เพราะเชื่อว่าร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้มีอำนาจปราบโกงได้ดีนักแล แม้จะอ่านแค่คำปรารภของร่างฯ อย่างเช่น แกนนำมวลมหาประชาชนกลุ่มหนึ่ง และยิ่งเมื่อนักการเมืองจากทั้งสองพรรคใหญ่พร้อมใจออกมาแสดงความไม่เห็นด้วยคนเหล่านี้ต่างเชื่อว่าเป็นสัญญาณของนักโกงเมืองที่กลัวถูกปราบให้สิ้นซากไปด้วยรัฐธรรมนูญฉบับใหม่นี้

 

ผู้คนจำนวนไม่น้อยก็จำได้ไม่ผิดเพี้ยนทีเดียวว่าศาสนาพุทธนั้นเคยประดิษฐานอย่างรุ่งเรืองในชมพูทวีปก่อนอันตรธานไปและเมื่อนึกย้อนไปในหลายปีที่ผ่านมาเขาเหล่านั้นก็ตระหนกไปเสียหนักหนาว่าการก่อการร้ายและบรรดาความรุนแรงทั้งหลายในโลกเป็นการลงมือก่อเหตุโดยพี่น้องที่นับถือศาสนาอื่นๆ เมื่อกลัวแล้วอย่างนี้ต่างยินดีที่จะไปโหวต ‘รับ’ เพราะเชื่อว่าการบัญญัติให้รัฐบาลสนับสนุนการเผยแพร่หลักธรรมของพระพุทธศาสนาเถรวาท เพิ่มมาตรการป้องกันการบ่อนทำลายพระพุทธศาสนาจะทำให้ประเทศไทยมีพระธรรมค้ำจุนหนุนสันติภาพไปตลอดกาล

 

 

 

 

 

มวลมหาประชาชนนับล้านก็คงจำได้อีกเช่นกันว่าต้องเสียสละหยาดเหงื่อแรงกายตลอดจนเวลาและทุนทรัพย์มากมายเพียงใดเพื่อฝ่าฟันสู้ทนชุมนุมปิดถนนใจกลางกรุงหลายเดือนช่วงปลายปี 2556-2557เพื่อเรียกกร้องปฏิรูปประเทศที่ถูกรุมเร้าด้วยโรคซ้ำซ้อนและเรื้อรังมายาวนาน กระทั่งมีฝ่ายทหารคือกองทัพซึ่งนำโดยพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชาก้าวเข้ามารัฐประหารด้วยไม่อาจรั้งรอให้สายไป แกนนำคนสำคัญ สุเทพ เทือกสุบรรณบอกกับสื่อว่า รัฐธรรมนูญฉบับนี้หาทางออกให้กับวิกฤตซ้ำซากของประเทศโดยไม่จำเป็นต้องทำการรัฐประหารอีก เพราะผู้คนบางส่วนกลัวการรัฐประหารซ้ำแล้วซ้ำอีกซึ่งมักลงเอยด้วยการเลือกตั้งที่พานักการเมืองโกงหรือเผด็จการโดยเสียงข้างมากที่ไม่ทำตามข้อเรียกร้องของเสียงส่วนน้อยแต่เป็นเสียงที่มีคุณภาพ พวกเขาจึงจะไปโหวต ‘รับ’

 

ด้วยเชื่อว่าประธานศาลรัฐธรรมนูญและผู้มีอำนาจในบ้านเมืองกลุ่มหนึ่งจะสามารถหาทางออกที่ดีแทนคนอีก 67 ล้านคนได้ เช่นเดียวกับในบางสถานการณ์นายกรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งแต่เป็นคนดีถือว่ามีความจำเป็นเมื่อบ้านเมืองเผชิญวิกฤตอีก

 

มองไปในความสะพรึงซึ่งรออยู่เบื้องหน้าประชาชนชาวไทยที่ไม่เห็นด้วยกับการเข้ามายึดอำนาจของ คสช. ตั้งแต่แรกก็ดีหรือที่เพิ่งได้รับผลกระทบจากการบริหารประเทศภายใต้การนำของพลเอกประยุทธ์ก็ดีทั้งในด้านเศรษฐกิจซึ่งเป็นผลจากการตอบโต้และกดดันทางการค้าจากประชาคมระหว่างประเทศกระทั่งแนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรที่ไม่คำนึงถึงการมีส่วนร่วมของชุมชน ตลอดจนการการจำกัดสิทธิเสรีภาพและกระบวนการยุติธรรมที่ไม่สอดรับกับมาตรฐานสิทธิมนุษยชนสากล คนเหล่านี้กลัวที่จะต้องทนอยู่กับผลกระทบนานัปการที่พวกเขาเผชิญมากว่าสองปีจึงตั้งใจจะไปโหวต ‘รับ’ เพราะเห็นว่าหากรัฐธรรมนูญนี้ผ่านการลงประชามติและประกาศใช้คณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติจะคืนอำนาจให้ปวงชนชาวไทยและจัดให้มีการเลือกตั้งที่สุจริตและเที่ยงธรรมเสียที

 

แทนที่จะต้องต้องมีอนาคตซึ่งถูกกดทับด้วยการบริหารงานของกองทัพอย่างที่เป็นมาขณะเดียวกัน บางส่วนของผู้คนกลุ่มเดียวกันนี้แม้ไม่ยอมรับอำนาจที่มาจากการรัฐประหารตั้งแต่ต้นและไม่อยากทนอีกต่อไปกับรัฐบาลที่ไม่ฟังเสียงของประชาชนแต่เมื่อมีพระสติมาโปรด พวกเขาก็พลันนึกขึ้นได้ว่าว่า ‘รับไปก่อนแล้วค่อยแก้ทีหลัง’

 

เป็นเพียงคำหลอกลวง ผู้คนกลุ่มนี้จึงต่างกลัวว่ารัฐธรรมนูญที่ไม่คุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน และไม่เป็นประชาธิปไตยอย่างที่ควรทั้งที่มาและเนื้อหาจะอยู่ยั้งยืนยงชั่วดินฟ้า ไม่สามารถแก้ไขได้ หากรับให้ผ่านไปก่อน จึงจะไปโหวต ‘ไม่รับ’ เพื่อแสดงการปฏิเสธความชอบธรรมของ คสช. โดยพร้อมเพรียงทั้งแผ่นดินแต่ก็มีไม่น้อยที่ยังฝากความหวังไว้ที่นักการเมืองซึ่งพวกเขาจะเลือกเข้าไปทำหน้าที่ในสภาว่าจะสามารถหาทางแก้ไขได้อยู่ดี แม้ร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ต้องการเสียงจากสว.มากถึงหนึ่งในสามเพื่อการดังกล่าวก็ตาม คนกลุ่มนี้แม้กลัวอยู่ทีเดียวว่า ข้อเสียของรัฐธรรมนูญใหม่จะมาลิดรอนสิทธิเสรีภาพ แต่ยังยืนยันที่จะไปโหวตรับด้วยเชื่อในธรรมชาติของนักการเมืองที่ย่อมดิ้นรนแก้ไขรัฐธรรมนูญจนได้ และเพราะกลัวแบบเดียวกับกลุ่มก่อนหน้านี้อีกเช่นกัน

 

ประชาชนผู้มีสิทธิลงประชามติครั้งนี้บางส่วนต่างชักชวนกันไม่ไปใช้สิทธิเพื่อเหตุผลเดียวกันคือการแสดงความไม่ยอมรับทั้งร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้และอำนาจของ คสช.เพราะกลัวกันว่าการไปใช้สิทธิแม้จะโหวตไม่รับก็ตามเป็นการร่วมสังฆกรรมหรือให้การรับรองรัฐบาลทหารซึ่งพวกเขาไม่เห็นด้วย

 

อย่างไรก็ตาม ใช่หรือไม่ว่าทุกคนต่างกลัวกันถ้วนหน้าด้วยกังวลว่าหากตัดสินใจโหวตไปในทางหนึ่งใดแล้วจะนำภัยมาสู่ชาติบ้านเมืองไม่ว่าจะเป็นภัยจากนักการเมืองทุจริต ความขัดแย้งทางการเมืองที่เรื้อรัง การปกครองประเทศที่ไม่เป็นประชาธิปไตยหรือการรักษาความมั่นคงของชาติที่เต็มไปด้วยการละเมิดสิทธิมนุษยชน

 

 

 

 

 

พวกเขาคงไม่เชื่อว่าประชาชาชนมีดุลพินิจมากพอในการเลือกเชื่อหรือไม่เชื่อตามที่เขารณรงค์กัน เพราะเขากลัวอีกเช่นกัน เขาจึงจับคนเข้าคุกเนืองๆเพียงเพราะออกมาให้เหตุผลเกี่ยวกับการลงประชามติแตกต่างไปจากที่รัฐบาลกำลังระดมทั้งคนและงบประมาณเพื่อให้ข้อมูลอยู่ฝ่ายเดียวในขณะนี้

 

 

 

ถึงที่สุดแล้ว ไม่ว่าคุณจะตัดสินใจไปโหวตรับหรือไม่ก็ตาม แต่ขอให้แน่ใจว่าการตัดสินใจนั้นมาจากการพิจารณาด้วยเหตุผลตามข้อเท็จจริง แม้ไม่มีเวลานั่งอ่านร่างฯ ทั้งฉบับแต่ก็ควรหาโอกาสฟังและแลกเปลี่ยนอภิปรายกับผู้อื่น โดยเฉพาะคนที่เห็นต่างและไม่ลืมที่จะนำไปบอกต่อเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับคนรอบตัวเพื่อยืนยันเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นและสร้างบรรยากาศที่พร้อมรับกับการตัดสินใจครั้งสำคัญของประเทศ

 

แม้ผู้คนกว่าเจ็ดพันล้านบนโลกยังไม้ได้ข้อสรุปตรงกันว่าความสัมพันธ์ของมนุษย์นั้นจะยั่งยืนยาวนานด้วยการใช้เหตุผลหรือความรู้สึกแต่หลายคนคงเคยได้ยินมาว่า อย่าตัดสินใจคบใครเพียงเพราะรู้สึกเหงาหรือกลัวจะไม่มีใคร ไม่ว่าจะเห็นด้วยหรือไม่กับคำกล่าวนี้ แต่สำหรับประชามติที่กำลังมาถึง เราไม่ควรตัดสินใจเพียงเพราะรู้สึกกลัวอะไรก็ตามแต่เพราะมั่นใจแล้วว่าเราเลือกรับ/ไม่รับ ด้วยเหตุผลตามข้อเท็จจริง และเก็บอารมณ์ความรู้สึกไว้ใช้กับเรื่องหัวใจก็พอ