ตอนเริ่มมีข่าวการแพร่ระบาดของเชื้อโคโรนาไวรัสใหม่ ๆ คนในประเทศเนเธอร์แลนด์ก็เหมือนกับหลายประเทศในตะวันตกที่คิดว่า “It’s just another flu” เพราะคนที่นี่คุ้นชินกับไข้หวัดใหญ่ที่คร่าชีวิตคนจำนวนมากในแต่ละปีเป็นประจำอยู่แล้ว ช่วงแรก ๆ ใครสวมหน้ากากอนามัย (ซึ่งส่วนใหญ่คือคนเอเชีย) ในที่สาธารณะมักจะถูกมองว่า “Overreacting” คำถามที่ตั้งโดยสื่อดัตช์ในช่วงนั้นคือ โคโรนาไวรัสนี่ซีเรียสจริงไหม? สื่อสิ่งพิมพ์รายหนึ่งนำเสนอว่าเนเธอร์แลนด์จะไม่ “be fooled by coronavirus” พร้อมรายงานผลสำรวจความคิดเห็นว่าคนดัตช์ส่วนใหญ่คิดว่าการความสนใจที่มีต่อสถานการณ์โควิดนั้นเกินความจริงไป (exaggerated)

การออกแถลงการณ์ช่วงแรกของรัฐบาลบอกประชาชนเพียงแค่ว่าให้ล้างมือบ่อย ๆ ไอจามใส่ข้อศอกด้านใน และบอกว่าไวรัสไม่แพร่กระจายหากคน ๆ นั้นยังไม่แสดงอาการ (!) โดย 77% ของคนที่ทำแบบสำรวจความคิดเห็นคิดว่ามาตราการของรัฐเพียงพอแล้วที่จะควบคุมการแพร่ระบาด

หลังจากตรวจพบผู้ติดเชื้อรายแรกวันที่ 27 กุมภาพันธ์คนก็ยังชิลอยู่ แม้ว่าเจลแอลกอฮอล์และสบู่ล้างมือจะหมดเกลี้ยง สองอาทิตย์ผ่านไป สถานการณ์เริ่มเข้มข้นขึ้นเพราะรัฐบาลประกาศเพิ่มมาตราการยกเลิกการพบปะชุมนุมเกิน 100 คนขึ้นไป สนับสนุนให้คนทำงานจากบ้านให้มากที่สุด แต่ยังไม่สั่งปิดโรงเรียนโดยให้เหตุผลว่า เด็ก ๆ ไม่ใช่กลุ่มเสี่ยง หลังจากการประกาศครั้งนี้ คนพากันตุนอาหารจนเกลี้ยงเชลฟ์ขนาดคนดัตช์ยังล้อกันเอง ถ่ายเชลฟ์ในซูเปอร์มาร์เก็ตอันว่างเปล่า พร้อมแคปชั่น “Just a flu”

 

 

จากกลางเดือนมีนาคมมาจนถึงตอนนี้ แม้รัฐบาลจะมีมาตรการที่เข้มข้นขึ้น แต่โดยภาพรวมเมื่อเทียบกับประเทศรอบตัวอย่างเยอรมนีและเบลเยียมที่ปิดชายแดนแล้ว นโยบายของประเทศเนเธอร์แลนด์ถูกมองว่าไม่เข้มงวดและค่อนข้าง ‘relax’

ไม่ว่าจะเรียกว่า ‘Intelligent Lockdown’ ‘Smart Lockdown’ หรือ ‘The 1.5 meter economy’ ภาพรวมการรับมือโควิด-19 ของประเทศเนเธอร์แลนด์คือการพยายามให้เศรษฐกิจยังคงดำเนินไปได้แบบหยุดชะงักน้อยที่สุด และทุกอย่างสามารถกลับมาเป็นปกติได้มากที่สุดเมื่อผ่านพ้นวิกฤติไปแล้ว บนความเชื่อที่ว่าการหยุดการแพร่ระบาดของไวรัสอย่างเด็ดขาดนั้น ‘เป็นไปไม่ได้’ และเชื่อว่าประชาชนที่ดี (good citizen) จะมีความรับผิดชอบส่วนบุคคล (individual responsibility) ในการควบคุมความประพฤติของตนเอง (self-regulation)

 

ร้านค้าจำกัดจำนวนผู้ซื้อสินค้าในเวลาเดียวกัน (ภาพโดย วิรดา แซ่ลิ่ม)

 

 

หัวใจหลักสำคัญของมาตรการคือ social distancing practice การเว้นระยะห่างระหว่างบุคคลอย่างน้อย 1.5 เมตร อะไรที่รัฐบาลคิดว่าประชาชนจะไม่สามารถควบคุมระยะห่าง 1.5 เมตรได้ถูกสั่งปิดและสั่งห้ามชั่วคราว เช่น งานอีเวนท์ คอนเสิร์ต เฟสติวัล ร้านตัดผม ร้านนวด โรงภาพยนตร์ โรงเรียน มหาวิทยาลัย ฯลฯ แต่ร้านขายยา ซูเปอร์มาร์เก็ต ร้านอาหาร (สำหรับซื้อกลับบ้าน) ตลาด และร้านขายสินค้าอื่น ๆ ยังสามารถเปิดได้ คนสามารถออกไปเดินเล่นรับแสงแดดได้ถ้าไม่เกินสองคนเดินใกล้กัน พาสุนัขไปเดินในพื้นที่สาธารณะได้ มีคนมาเยี่ยมที่บ้านได้ไม่เกินสามคน บริษัทที่คนไม่สามารถทำงานที่บ้านได้ก็ยังเปิดเป็นปกติ แม้บางบริษัทจะลดจำนวนชั่วโมงการทำงานและจำนวนพนักงานลง

เพื่อรับมือสถานการณ์ รัฐบาลกลางกระจายอำนาจให้กับหน่วยปกครองท้องถิ่นแต่ละเมือง มีอำนาจในการปรับเปลี่ยนและออกคำสั่งที่จะช่วยลดการแพร่ระบาดของไวรัสได้ตามที่เห็นควร โดยยึดแนวทางปฏิบัติที่ออกโดยรัฐบาลกลางเป็นหลัก

 

ชีวิตโดยทั่วไป(ไม่)เปลี่ยนไปสักเท่าไหร่
 

หากมองจากคนรอบตัวที่รู้จัก ชีวิตในเนเธอร์แลนด์ไม่ได้เปลี่ยนไปมากนัก นักเรียนนักศึกษา study from home คนทำงานบริษัท work from home คนที่ทำงานที่บ้านไม่ได้ แต่ละบริษัทก็มีมาตรการของตัวเองเพื่อให้แน่ใจว่าพนักงานจะสามารถ practice social distancing 1.5 เมตรได้ การเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดคือร้านขายยา ซูเปอร์มาร์เก็ต และร้านค้าต่าง ๆ ที่มีมาตรการรักษาระยะห่างระหว่างลูกค้า เช่น

ร้านขายยาอนุญาตให้คนเข้าไปได้เพียงสองคนเท่านั้น คนที่สามเป็นต้นไปต้องรออยู่ข้างนอก ซูเปอร์มาร์เก็ตบังคับให้ทุกคนใช้รถเข็นเพื่อนับจำนวนคนรวมทั้งเพื่อลดโอกาสคนเดินใกล้กัน (ลงนิดนึง) มีพนักงานคอยทำความสะอาดรถเข็นตลอดเวลา มีเส้นกั้นกำหนดจุดยืนรอคิดเงิน มีที่กั้นระหว่างแคชเชียร์กับลูกค้า การจ่ายเงินส่วนมากเน้นการใช้บัตร โดยปรับเพดานยอดการจ่ายสำหรับ contactless ให้สูงขึ้นกว่าเดิม เพื่อลดการสัมผัสแป้นพิมพ์พาสเวิร์ด

 

โดยทั่วไปคนดัตช์ที่ไม่มีงานทำได้รับความช่วยเหลือจากทางรัฐบาลอยู่แล้ว ในสถานการณ์โควิด-19 รัฐบาลประกาศช่วยเหลือบริษัทที่ได้รับผลกระทบจากมาตรการของรัฐโดยรัฐบาลจะช่วยจ่ายเงินเดือนของพนักงานให้ถึง 90% ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ของแต่ละบริษัทว่าได้รับผลกระทบมากน้อยแค่ไหน ผู้ประกอบการที่สามารถพิสูจน์ได้ว่าได้รับผลกระทบจากมาตรการโควิด-19 ของรัฐบาลจะได้รับเงินช่วยเหลือฉุกเฉิน 4,000 ยูโร (ประมาณ 140,000 บาท) ประเภทการประกอบการที่เข้าข่ายนี้ได้แก่ ร้านอาหาร โรงภาพยนตร์ บริษัททัวร์ โรงเรียนสอนขับรถ สปอร์ตคลับ บริษัทรับจัดอีเวนท์ รวมไปถึงบริษัทรถแท็กซี่ คลิกนิกทันตกรรมและกายภาพบำบัดที่จ้างพนักงานแบบฟรีแลนซ์ และร้านสักลาย ส่วนอาชีพอิสระ (self-employed) สามารถลงทะเบียนขอรับเงินช่วยเหลือได้สูงสุด 1,500 ยูโร (ประมาณ 53,000 บาท) และสามารถขอกู้เงินได้ด้วยอัตราดอกเบี้ยที่ต่ำกว่าปกติ

ปัญหาตอนนี้คือ แม้รัฐบาลจะช่วยบริษัทจ่ายค่าจ้างพนักงาน แต่บางบริษัทไล่พนักงานจ้างแบบชั่วคราวออก บางคนมีคุณสมบัติตามระเบียบการช่วยเหลือคนตกงานของรัฐบาล แต่ก็ยังมีคนอีกจำนวนหนึ่งที่ไม่ผ่านคุณสมบัตินั้น ตอนนี้มีการเรียกร้องให้รัฐบาลช่วยเหลือกลุ่มคนเหล่านี้ รวมไปถึงเหล่าสตาร์ทอัพด้วย

 

‘Herd Immunity’ หรือการสร้างภูมิคุ้มกันหมู่ หลายคนอาจจะเคยได้ยินข่าวจากประเทศอังกฤษที่ช่วงแรกมีการถกเถียงกันว่าจะรับมือโควิด-19 ด้วยการปล่อยให้ 50-60% ของประชากรติดเชื้อเพื่อสร้างภูมิต้านทานในสังคม แต่กระแสวิพากษ์มาแรงมากจนอังกฤษดูเหมือนจะกลับลำ ใช้มาตรการที่เข้มงวดขึ้น ตัดภาพมาที่ประเทศเนเธอร์แลนด์ แม้จะไม่ใช้คำว่า ‘Herd Immunity’ แบบตรง ๆ แต่รัฐบาลดูเหมือนจะเห็นด้วยกับแนวทางนี้

แม้จะมีกระแสไม่เห็นด้วย แต่ที่ผ่านมา RIVM ซึ่งเป็นองค์กรด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมที่คอยไกด์รัฐบาลในการรับมือกับโควิด-19 รวมถึงมหาวิทยาลัยบางแห่งก็เดินหน้าศึกษาความเป็นไปได้ของแนวทางนี้โดยทดลองผ่านประชากรจำนวน 6,000 คน อายุตั้งแต่ 2 ขวบ ไปจนถึง 92 ปี ช่วงเดือนพฤษภาคมนี้จะรู้ผลการศึกษา หากแนวคิดสร้างภูมิคุ้มกันหมู่เป็นไปได้ รัฐบาลอาจเปลี่ยนมาตรการเป็นการปล่อยให้มีการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส(แบบควบคุมอย่างเข้มงวด) โดยถือเป็นมาตรการการรับมือโควิด-19 แบบระยะยาว

ยังไม่รู้ว่าหากรัฐบาลดำเนินมาตรการสร้างภูมิคุ้มกันหมู่จริง ๆ สังคมดัตช์จะคิดเห็นอย่างไร แต่ที่แน่ ๆ ตอนนี้เริ่มมีการตั้งคำถามต่อมาตรการที่ RIVM แนะนำ ว่าควรปฏิบัติตามจริงไหม โดยเฉพาะเมื่อประเทศรอบตัวในยุโรปต่างใช้มาตรการที่เข้มงวดขึ้น เช่นกรณีการสวมหน้ากากอนามัยที่ RIVM ของเนเธอร์แลนด์ยังยืนยันว่าไม่มีความจำเป็น ในขณะที่รัฐบาลออสเตรียประกาศบังคับให้ประชาชนสวมหน้ากากอนามัยทุกครั้งที่ไปซื้อของในซูเปอร์มาร์เก็ต

 

 

 

อ้างอิง
 

https://www.bbc.com/news/world-europe-52135814

https://www.forbes.com/sites/jeroenkraaijenbrink/2020/04/14/the-dutch-answer-to-covid-19-the-15-meter-economy/#2f4976a24627

https://nos.nl/artikel/2329623-eerste-resultaten-over-opbouw-immuniteit-tegen-corona-komende-weken-verwacht.html

https://www.trouw.nl/buitenland/mondkapjes-hebben-geen-zin-zegt-het-rivm-maar-landen-om-ons-heen-denken-daar-anders-over~bad5c7e9/?fbclid=IwAR0nzLkq0g8jgZQhtFcn7bC2p1fJc8-wL0XQEGXr0kG8HuoiQU9kDFJWU7g&referer=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2F&utm_campaign=shared_earned&utm_medium=social&utm_source=facebook

https://business.gov.nl/the-coronavirus-and-your-company/?fbclid=IwAR3Ryi6xualew19lO9aDIEehYqX2X-m_NQdH8xjEf0yAtMP2SlQCUt4plCQ

https://www.dutchnews.nl/news/2020/04/dutch-salary-support-scheme-launched-but-start-ups-are-excluded/

https://www.dutchnews.nl/news/2020/04/government-expands-company-aid-package-includes-more-professions/

https://www.rivm.nl/en/novel-coronavirus-covid-19/current-information-about-novel-coronavirus-covid-19 

https://www.worldometers.info/world-population/netherlands-population/ 

 

(ภาพ thumb จาก ศิริกาญจน์ เจริญศิริ)