พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ ให้อำนาจรัฐมนตรีว่าการกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม หรือที่เรียกสั้นๆ ว่ากระทรวงดีอี สามารถออกประกาศแจ้งเตือนการระงับข้อมูลคอมพิวเตอร์ที่ผิดกฎหมายได้ ซึ่งตอนปี 2560 กระทรวงดีอีก็ออกประกาศมาแล้วหนึ่งฉบับ แต่จู่ๆ เมื่อ 26 ตุลาคม 2565 ก็คลอดประกาศฉบับใหม่ออกมา ชื่อเต็มๆ ว่า ประกาศกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม เรื่อง ขั้นตอนการแจ้งเตือน การระงับการทำให้แพร่หลายของข้อมูลคอมพิวเตอร์ และการนำข้อมูลคอมพิวเตอร์ออกจากระบบคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2565
ประกาศฉบับนี้เรียกได้ว่า “โหด” กว่าประกาศฉบับเก่าปี 60 เพิ่มอำนาจให้เจ้าหน้าที่ดีอี สามารถออกคำสั่งไปยังผู้ให้บริการและโซเชียลมีเดีย เช่น เว็บไซต์ เว็บบอร์ด เฟสบุ๊ค ทวิตเตอร์ ให้ลบข้อมูลที่ผิดพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ ออกจากระบบได้ หากผู้ให้บริการและโซเชียลมีเดียฝ่าฝืนไม่ทำตามคำสั่งของเจ้าหน้าที่ภายในเวลาที่กำหนด ก็เสี่ยงมีความผิดตามกฎหมายด้วย
บุคคลทั่วไป ที่เห็นว่าข้อมูลนั้นผิดพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ มาตรา 14 เช่น เป็นข้อมูลเท็จ ที่น่าจะกระทบความมั่นคงของประเทศ หรือข้อมูลลามก สามารถไปแจ้งความกับตำรวจ และร้องเรียนให้ผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตลบข้อมูลนั้นภายใน 24 ชั่วโมง สมมุติว่า มีใครก็ได้ที่ผ่านไปผ่านมาเห็นข้อความในทวิตเตอร์ของเรา และเข้าใจว่าข้อความนั้นผิดพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ ก็สามารถไปแจ้งตำรวจ และร้องเรียนกับทวิตเตอร์เพื่อให้ลบข้อมูลได้เลย โดยที่คนนั้นอาจจะไม่ต้องฟอลโลว์ทวิตเตอร์เรา ไม่มีแอคทวิตเตอร์ หรือเล่นทวิตเตอร์ไม่เป็นเลยก็ได้ เรียกได้ว่า เปิดช่องให้ “นักร้อง” ได้มีงานทำเพิ่ม
นอกจากนี้ ประกาศฉบับปี 65 ยังไม่เปิดช่องเจ้าของข้อมูลที่ถูกลบโต้แย้งได้เลย ต่างจากประกาศเก่าปี 60 ที่เจ้าของข้อมูลที่ถูกลบออกจากระบบคอมพิวเตอร์สามารถโต้แย้งข้อร้องเรียนได้ เพื่อขอให้ผู้ให้บริการนำข้อมูลกลับเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ได้อีก
ประกาศดีอีฉบับปี 65 ไม่ได้ส่งผลแค่เจ้าหน้าที่ในองค์กรผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตมีงานหนักขึ้นเพราะต้องคอยมอนิเตอร์เพื่อระงับหรือลบข้อมูลตามที่ได้รับร้องเรียนมา แต่ประชาชนทั่วไปก็อาจได้รับผลกระทบจากประกาศฉบับนี้ด้วยเหมือนกัน อยู่ดีๆ คอนเทนต์ที่เราเสพก็อาจหายไปเลยก็ได้เพราะถูกมองว่าขัดต่อกฎหมาย นอกจากเนื้อหาของประกาศที่โหดขึ้น ยังมีเรื่องน่าช็อกอีกต่อที่สอง ประกาศฉบับปี 65 จะมีผลบังคับใช้จริงจังวันคริสต์มาส 25 ธันวาคมนี้แล้ว!
ก่อนจะถึงวันที่ประกาศใช้เต็มรูปแบบ ชวนมานั่งฟังเพื่อทำความเข้าใจปัญหาของประกาศฉบับนี้ แลกเปลี่ยน และพูดคุยกับ
๐ ฐิติรัตน์ ทิพย์สัมฤทธิ์กุล อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
๐ อาทิตย์ สุริยะวงศ์กุล จากเครือข่ายพลเมืองเน็ต (Thai Netizen Network) @bact
๐ ยิ่งชีพ อัชฌานนท์ จาก iLaw @yingcheep
๐ พชร วัฒนสกลพันธุ์ จาก iLaw @packpachara
